Deneyde 2 milyar Kelvin’e ulaşıldı

Bilim insanları, bir deneyde gazın 2 milyar Kelvin (1.999.999.727 Celsius) sıcaklığa çıktığını gözlemledi. Ancak, bu rekor dereceye nasıl erişildiği bilimsel olarak açıklanamıyor.

Bilim insanları Güneş’ten daha sıcak bir ortamı Dünya’da yarattı. Güneş’in çekirdeğinde ısı sadece 15 milyon Kelvin iken, bilim insanlarının Dünya şartlarında yaptığı bir deney 2 milyar Kelvin’e ulaştı. Deney, ABD’de Sandia National Laboratories’deki Z Makinesi adlı bir cihazda gerçekleştirildi. Projeyi yürüten Dr. Chris Deeney henüz tam olarak açıklanamayan deneyi şu sözlerle anlatıyor: “İlk başta biz de başardığımıza inanamadık, üst üste ölçümler yaptık ve sonucun doğruluğuna ikna sonunda olduk.”

Termo-nükleer patlamaların sadece yüzbin ila milyon Kelvin mertebesine kadar çıktığı tahmin ediliyordu. Nükleer füzyon deneyleri şimdiye dek en yüksek 500 milyon Kelvin’e ulaşmıştı.

Z-MAKİNESİ
Laboratuvardaki Z Makinesi adlı cihaz, dünyanın en büyük X-ışını jeneratörü. Jeneratör, maddelerin ekstrem ısı ve basınç koşullarında gösterdikleri değişimleri gözlemlemekte kullanılıyor. Cihaz, 20 milyon amper elektriği süper ince tungsten kablolara veriyor. Elektriği alan kablolar çözülerek ortaya yüklü partiküllerden bir bulut çıkarıyor. Bu bulut, ‘süper-sıcak’ plazma olarak tanımlanıyor.

Söz konusu plazma, manyetik alan yaratılarak bir kalem ucu büyüklüğüne kadar sıkıştırılıyor. Sıkıştırılan plazma, X-ışını formunda enerji yaymaya başlıyor, ancak bu salınan X-ışınları en fazla birkaç milyon dereceye çıkabiliyor.

YÜKSEK ISI AÇIKLANAMIYOR
Sandia Laboratuvarı uzmanları, bu yöntemle yapılan deneyde ısının nasıl olup da 2 milyar Kelvin’e çıktığını açıklayamıyor. Deneyi yapan araştırmacılar için bu rekor hala bir muamma. Bilim insanları bir açıklama olarak, tungsten kablolar yerine daha kalın saf çelik kabloların kullanılmış olmasının bir neden olabileceğini vurguluyor. Bu sayede plazma iyonları daha hızlı hareket edip, dolayısıyla da daha yüksek ısıya erişmiş olabilir.

‘GİZLİ BİR ENERJİ KAYNAĞI OLABİLİR’
Bilim insanlarının açıklığa kavuşturamadığı bir diğer olgu da rekor ısıya, plazma iyonlarının soğuma evresinde ulaşılmış olması. Rekor ısıya ulaşıldığı aşamada, Z makinesi kendisine yüklenen enerjiden çok daha yüksek bir enerjiyi açığa çıkarıyordu.

Sandia uzmanlarından Malcolm Haines, henüz belirlenememiş bir enerji türünün devreye girmiş olabileceğini ve iyonların soğumaya başladığı sırada, fazladan ısı yarattığını düşünüyor.

Sandia National Laboratories, ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı çalışıyor.

Not: Araştırmayı konu alan makale Physical Review Letters bilimsel dergisinde yayımlanmıştır.
Kaynak: Livescience.com